Termostaty samochodowe

Są jednym z urządzeń wspomagających stałą poprawę sprawności cieplnej silnika. Dlaczego jest to takie ważne?

Silnik spalinowy nie jest zbyt sprawnym urządzeniem. Zaledwie ok. 40% złotówek pozostawionych na stacji benzynowej przekształcane jest w efektywną pracę. Reszta to tylko straty. Nic więc dziwnego, że ogromną wagę konstruktorzy silników przywiązują do stałej poprawy sprawności cieplnej. Służą temu rozmaite urządzenia stanowiące tzw. osprzęt silnika. Jednym z nich jest termostat.

Termostat sprawia, że zarówno w okresie letnim, jak i podczas niskich temperatur silnik spalinowy chłodzony cieczą może pracować w optymalnej temperaturze. A to bardzo ważne. Silnik pracujący w zbyt niskiej temperaturze zużywa więcej paliwa, skraplającego się na ściankach cylindrów, które spływa do miski olejowej. Natomiast pracujący w zbyt wysokiej temperaturze silnik może ulec zniszczeniu na skutek przegrzania. Termostat ma zapobiegać obu tym przypadkom – pod warunkiem, że jest sprawny.

Przez lata powszechnie uważano, że najlepsza dla pracy silnika samochodowego jest temperatura 80°C. I wszystkie termostaty były obliczone na taką wartość. Gdy silnik nie osiągnął jeszcze tej temperatury, ciecz chłodząca krąży w tzw. małym obiegu, czyli kanałach wodnych bloku silnika i głowicy. Po przekroczeniu 80–90°C otwiera się, właśnie za pomocą termostatu, tzw. duży obieg, czyli chłodnica i rury do niej doprowadzające, dzięki czemu ciecz chłodząca może obniżyć swoją temperaturę. Tak było przez lata od zarania motoryzacji. W XXI wieku producenci termostatów doszli do wniosku, że nawet tak mały element samochodu można usprawnić, i zaczęli wytwarzać termostaty z grzałką, które otwierają duży obieg przy temperaturze 100–110°C cieczy chłodzącej. Ta grzałka niczego nie podgrzewa, tylko wymusza otwarcie termostatu przy wyższej temperaturze cieczy. W efekcie zmniejszyło się zużycie paliwa w samochodzie wyposażonym w taki termostat, a także mniej szkodliwych substancji w spalinach poprawia stan środowiska naturalnego.

Po czym poznać uszkodzenie termostatu? Jeżeli uszkodzenie nastąpiło w tzw. pozycji otwartej (znacznie „korzystniejszy” rodzaj awarii), to temperatura cieczy chłodzącej jest zbyt niska – nie działa wówczas (lub działa bardzo słabo) ogrzewanie wnętrza samochodu, zaś zużycie paliwa jest znacznie większe, bo ciecz cały czas przepływa przez chłodnicę. Znacznie gorsza jest awaria termostatu w pozycji zamkniętej. Szybko wzrasta temperatura samego silnika i jazda z wysoką temperaturą cieczy chłodzącej może doprowadzić do przegrzania silnika i jego awarii.

Fot. Shutterstock.com